LETËR AVOKIMI DREJTUAR DEPUTETËVE TË KUVENDIT TË KOSOVËS

Përkujdesi si punë e papaguar të diskutohet në seancë parlamentare

Instituti për Politika Sociale Musine Kokalari sot i ka dorëzuar Kryesisë së Kuvendit të Republikës së Kosovës dhe kryetare/ëve të Grupeve Parlamentare, një letër avokimi për ta kërkuar një diskutim parlamentar, në qendër të së cilit do të ishte përkujdesi si punë e papaguar.

Përkujdesi si punë e papaguar i referohet punës që kryhet zakonisht nga persona brenda familjeve, si p.sh. gatimi, pastrimi, kujdesi për fëmijët; kujdesi për anëtarët e moshuar të familjes ose persona të tjerë të varur nga kujdesi i të tjerëve. Kjo punë është thelbësore për mirëqenien e qytetarëve dhe komuniteteve tona, por nuk njihet dhe nënvlerësohet në shtetin tonë.

Gratë në Kosovë bartin ngarkesën më të madhe të përkujdesit si punë e papaguar, pasi nga ato pritet të

marrin shumicën e detyrave shtëpiake krahas punës së tyre të paguar, edhe nëse kanë mundësi të punojnë jashtë shtëpisë. Kjo u lë atyre më pak kohë dhe më pak mundësi për të ndjekur interesa të tjera dhe për të marrë pjesë plotësisht në jetën publike.

Përkujdesi si punë e papaguar nuk është diskutuar mjaftueshëm në sferën publike dhe nuk ka marrë vëmendjen e duhur në debatin publik. Prandaj është e nevojshme që kjo çështje të diskutohet në Kuvendin e Kosovës.

Letra e plotë:

Të nderuar deputetë të Kuvendit të Kosovës,

Ne, si Institut për Politika Sociale, po ju shkruajmë sot për të avokuar për një çështje që prek shumë persona në Kosovë, veçanërisht gratë dhe komunitetet e margjinalizuara – përkujdesi si punë e papaguar (emërtimi i konceptit në gjuhën angleze është “unpaid care work”).

Siç e dini, përkujdesi si punë e papaguar i referohet punës që kryhet zakonisht nga persona brenda familjeve, si p.sh. gatimi, pastrimi, kujdesi për fëmijët dhe kujdesi për anëtarët e moshuar të familjes ose persona të tjerë të varur nga kujdesi i të tjerëve. Kjo punë është thelbësore për mirëqenien e qytetarëve dhe komuniteteve tona, megjithatë nuk njihet dhe nënvlerësohet në shtetin tonë.

Gratë në Kosovë bartin ngarkesën më të madhe të përkujdesit si punë e papaguar, pasi ato pritet të marrin shumicën e detyrave shtëpiake krahas punës së tyre të paguar, nëse janë në gjendje/kanë mundësi të punojnë jashtë shtëpisë. Kjo u lë atyre më pak kohë dhe më pak mundësi për të ndjekur interesa të tjera dhe për të marrë pjesë plotësisht në jetën publike. Po ashtu, krijon pabarazi të thella gjinore.

Në fakt, një nga arsyet kryesore të pasivitetit ekonomik tek gratë në Kosovë është për shkak të përgjegjësive të tyre përkujdesëse. Shumë gra nuk janë në gjendje të punojnë jashtë shtëpisë sepse nuk kanë akses në shërbime të përballueshme të kujdesit për fëmijët.

Është thelbësore që të njohim vlerën e përkujdesit si punë e papaguar dhe të ndërmarrim hapa për të mbështetur ata që e kryejnë atë, veçanërisht gratë dhe komunitetet e margjinalizuara. Po ju shkruajmë për t’ju nxitur që çështjen e përkujdesit si punë të papaguar ta vini në plan të parë të axhendës publike duke e diskutuar në një seancë plenare të Kuvendit.

Ne i propozojmë Kuvendit që t’i marrë parasysh dhe t’i diskutojë mënyrat më të mira se si:

• Të njoftohet publiku i gjerë me konceptin e përkujdesit si punë të papaguar në mënyrë që të ndryshohen qëndrimet e shoqërisë ndaj punës së përkujdesit të papaguar dhe për ta njohur atë si një kontribut të vlefshëm për familjet dhe komunitetet tona;
• Të inkurajohen studime shtesë në këtë drejtim;
• Të zhvillohen politika dhe programe për të mbështetur ata që kryejnë punë të përkujdesit të papaguar, duke përfshirë qasjen në shërbime të përballueshme të kujdesit për fëmijët;
• Të zhvillohen politika për mbështetjen e kujdesit afatgjatë për të moshuarit dhe personat me nevoja të veçanta, duke përfshirë qasjen në objekte të përballueshme dhe me cilësi të lartë të përkujdesit;
• Të punojmë drejt zbatimit të agjendës së re të BE-së për punën e përkujdesit pa pagesë (European Care Strategy), e cila synon të reduktojë pabarazinë gjinore dhe të promovojë rritjen gjithëpërfshirëse duke njohur dhe vlerësuar punën e përkujdesit të papaguar që është thelbësore për funksionimin e ekonomive dhe shoqërive tona.

Konsiderojmë që është tejet e rëndësishme që të ndërmerren veprime për këtë çështje të rëndësishme dhe që Kuvendi të ndihmojë në promovimin e një shoqërie më të drejtë dhe më të barabartë në Kosovë.

Të bashkëlidhur në këtë letër gjeni hulumtimin e organizatës tonë ku do të gjeni të dhëna sasiore dhe cilësore për Kosovën. Ne mbesim në dispozicionin tuaj për çfarëdo informacioni dhe asistence që keni nevojë për ta adresuar këtë çështje.

Faleminderit për vëmendjen tuaj për këtë çështje.

Sinqerisht,

Instituti për Politika Sociale “Musine Kokalari”